گاز اکسیژن

کلمه اکسیژن از دو واژه یونانی  Oxus بمعنای اسید و Gennan به معنای تولید گرفته شده است ( البته اکسیژن اسم زیاد مناسبی برای گاز اکسیژن نیست چون خیلی از اسیدها اکسیژن ندارند ).
گاز اکسیژن در سال 1771 همزمان و در تحقیقاتی کاملا جداگانه توسط  " ویلهام شیله " دانشمند سوئدی و " جوزف پرستیلی " دانشمند انگلیسی کشف شد  ( شیله در ابتدا اکسیژن را هوای آتشین نامید چون مواد به خوبی در آن می سوختند ).
این ماده در سال 1774 توسط دانشمند مشهور فرانسوی  " آنتونی لاوازیه " اکسیژن نامگذاری شد .
اکسیژن کوچکترین عضو از گروه شانزدهم جدول تناوبی است که با نماد شیمیائی O و عدد اتمی 8 نشان داده شده است.
عنصر اکسیژن دارای وزن اتمی 15.9994 gr/mol است.
گاز اکسیژن ، گازی بی بو، بی رنگ، غیرسمی و خنثی است .
گاز اکسیژن در دما و فشار استاندارد به صورت گاز است
گاز اکسیژن عنصر مهم هوا است و از طریق عمل فتوسنتز گیاهان تولید شده و برای تنفس حیوانات لازم است.
اکسیژن مایع و جامد رنگ آبی کمرنگ داشته و هر دو بسیار پارامغناطیس می باشند.
اکسیژن مایع معمولاً با عمل تقطیر جزئی هوای مایع به دست می آید.

تولید گازاکسیژن

گاز اکسیژن ، فراوانترین عنصر در پوسته کره زمین است و تخمینهایی که در این زمینه وجود دارد ، مقدار گاز اکسیژن را 46.7% ذکر می‌کنند.
اکسیژن 87% اقیانوسها ( به‌صورت آب ) و 20% درصد جو زمین ( به‌صورت اکسیژن مولکولی O2 یا O3 ) را به خود اختصاص می‌دهد.
اکسیژن بصورت ترکیب شده در قالب اکسید فلزات ،سیلیکات ها و کربنات ها در خاک و صخره ها یافت می شود.
گاز اکسیژن نیز همانند گاز نیتروژن از طریق روش هایی که برای جداسازی اجزاء تشکیل دهنده هوا وجود دارد ،تهیه می شود.
شایان ذکر است، ترکیبات اکسیژن در تمام کهکشان وجود دارد و طیف نور اکسیژن اغلب در ستاره‌ها دیده می‌شود.

کاربرد ها ی گاز اکسیژن

1.    استفاده از اکسیژن مایع به عنوان اکسید کننده در نیروی حرکتی موشکها
2.    استفاده از گاز اکسیژن جهت اکسیژن رسانی در بیمارستان ها
3.    استفاده از گاز اکسیژن در جوشکاری
4.    استفاده از گاز اکسیژن در ساخت فولاد
5.    استفاده از گاز اکسیژن در تولید متانول
6.    استفاده در گاز اکسیژن در سیمان سازی
7.    استفتده از گاز اکسیژن در تولید سرامیک
8.    استفاده از گاز اکسیژن در سفید کردن خمیر کاغذ در صنعت کاغذسازی
9.    استفاده از گاز اکسیژن در تصفیه آب و فاضلاب
10.    استفاده از اکسیژن در تولید اتیلن اکساید
11.    استفاده از گاز اکسیژن در دستگاه های شناسائی و آنالیز مواد

ترکیبات گاز اکسیژن

به خاطر خاصیت الکترونگاتیوی نسبت بالایی که اکسیژن دارد میل به واکنش پذیری گاز اکسیژن بالاست و ترکیبات گاز اکسیژن بصورت اکسید اغلب عناصر بغیر از گازهای نجیب  موجود می باشد .
یکی از معروفترین ترکیبات گاز اکسیژن اکسید هیدروژن یا همان آب H2O است.
اکسید کربن و اکسیژن که به گاز دی اکسید کربن معروف است یکی دیگر از ترکیبات اکسیژن است .
الکل ها ، آلدئیدها ، کربوکسیلیک اسیدها هم از دیگر ترکیبات اکسیژن به شمار می روند.
رادیکال های اکسیژن مانند کلراتها ، پرکلراتها ، کروماتها ، دی‌کروماتها ، پر منگناتها ، نیتراتها ، اکسید کننده های قوی می‌باشند .
یکی دیگر از ترکیبات اکسیژن ترکیب اکسیژن با فلزات، از جمله آهن است که منجر به تولید اکسید آهن می گردد.
تخلیه الکتروستاتیکی در حضور اکسیژن منجر به تولید اوزن O3 می گردد.
در صنعت از گاز اکسیژن هم بصورت خالص و هم به صورت ترکیب با گازهای دیگر استفاده می شود .
یکی از معروفترین و پرکاربردترین ترکیبات گاز اکسیژن مخلوط گاز اکسیژن و گاز هلیوم است که با نام تجاری هلیوکس شناخته شده و به فروش می رسد .
گاز هلیوکس در درصدهای مختلفی از هلیم و اکسیژن تهیه شده و برای اکسیژن رسانی به بیمارانی که مشکل تنفسی دارند و برای غواصانی که در عمق بالا ناچار به فعالیت می باشند به فروش می رسد.

اطلاعات ایمنی گاز اکسیژن

اکسیژن در فشارهای نسبی بالا می‌تواند سمی باشد.
قرارگرفتن طولانی در معرض گاز اکسیژن خالص می‌تواند برای ریه و سیستم عصبی ، خطرناک  باشد.
تاثیرات ریوی شامل آماس ( ورم ریه ) ، کاهش ظرفیت ریه و آسیب به بافتهای ریوی است.
تاثیرات گاز اکسیژن بر سیستم عصبی شامل کاهش بینایی، تشنج و اغما است.
همچنین مشتقات خاصی از اکسیژن ، مانند ازن ( O3 ) ، پروکسید هیدوژن و رادیکالهای هیدروکسیل و سوپراکسیدها بسیار سمی می‌باشند. بدن ، مکانیزم هائی را برای مقابله با این گونه‌ها توسعه داده است.

خطرات گاز اکسیژن

سیلندر های گاز اکسیژن به تنهائی خطرناک نمی باشند اما در صورتی که در کنار یک سیلندر آتش زا مثل گاز هیدروژن ، گاز متان و سایر هیدروکربن ها قرار گیرند بسیار خطرناک می شوند  و در صورت بروز نشتی انفجار مهیبی رخ خواهد داد، در نتیجه نحوه ی انبارش این سیلندرها فوق العاده مهم می باشد.
علاوه بر انبارش، تخلیه و بارگیری سیلندرهای گاز اکسیژن هم حائز اهمیت است و می بایست از بارگیری گاز اکسیژن در کنار گازهای آتش زائی مثل گاز هیدروژن ، گاز متان و سایر هیدروگربن ها خودداری کرد.
شایان ذکر است ، کارگران می بایست در برخورد با سیلندرهای گاز اکسیژن نهایت دقت را بعمل آورند و به هیچ وجه با دست و یا دستکش آلوده به روغن به این سیلندرها نزدیک نشوند.

خرید  گاز اکسیژن

گاز اکسیژن معمولا در کپسول های 50،40،20،10 و5  لیتری و  فشار 150 تا 200 بار به فروش می رسد.
گاز اکسیژن وارداتی در حجم 50 لیتر و معمولا فشار 150 بار به مشتریان عرضه می شود.
اکسیژن مایع معمولا در مخازنی که به فلاسک معروف است ( فلاسک های 2  تا 50 لیتری )  و تانک های بزرگ به فروش می رسد.

معمولا گاز اکسیژن در ایران در اشل صنعتی تولید می شود ( شرکت فاران صنعت توانائی تامین گاز اکسیژن داخلی با خلوص 99.99% ( گرید 4 ) را دارد که بنام گاز H.P(High Pure) به فروش می رسد. )
شایان ذکر است گاز اکسیژن گرید5 (خلوص 99.999%) کاملا وارداتی می باشد.

استاندارد رنگ سیلندر گازاکسیژن

سیلندرهای گاز اکسیژن خلوص بالا ( گرید 4 و 5 ) دارای بدنه طوسی و گلوئی سفید می باشند در حالیکه سیلندرهای گاز اکسیژن صنعتی یکپارچه مشکی می باشند .

استاندارد شیر سیلندر گاز اکسیژن

گاز اکسیژن دارای شیر راست گرد می باشند .
شیر سیلندرهای گاز اکسیژن معمولا DIN6 می باشد.